آهک زنده و مرده دو نوع اصلی
آهک فراوری شده هستند که در طبیعت وجود ندارند. آهک موجود در پوسته زمین از تجمع ترکیبات کلسیمی طی هزاران سال تشکیل شده و دارای فرمول شیمیایی کربنات کلسیم است.
این ماده بسیار فراوان بوده و از دوران باستان ، کاربرد زیادی در ساختمان سازی داشته است. بشر با کشف روش فراوری آهک موفق به تولید انواع دیگری از آن شد که مصارف بیشتری در زندگی صنعتی دارد. با فراوری آهک به صورت
آهک زنده و آهک مرده ، زمینه های مصرف آن گسترش یافته وکمک های زیادی به تولید محصولات مختلف می نماید.
آهک زنده و آهک مرده شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند. برای مثال ، هر دو ماده حاوی یون کلسیم هستند. همچنین موارد کاربرد مشترکی در بخش های ساختمانی ، خدماتی و تولید محصولات مصرفی و شیمیایی دارند. اما تفاوت این دو ماده در ساختار شیمیایی و واکنش پذیری آن است. وجه نامگذاری آنها هم به دلیل واکنش پذیری شیمیایی می باشد.
آهک زنده میل ترکیبی شدیدی با آب داشته و در نتیجه با تولید حرارت زیادی واکنش می دهد به همین دلیل آن را آهک زنده یا فعال می نامند.
در مقابل ، آهک مرده با آب واکنش خاصی ایجاد نکرده و حتی در آب حل نمی شود ، به همین علت آن را آهک مرده نامیده اند.
جدول مقایسه فنی آهک زنده و مرده
|
آهک زنده |
آهک مرده |
| فرمول شیمیایی |
اکسید کلسیم |
هیدروکسید کلسیم |
| وزن مولکولی |
56.0774 گرم بر مول |
74.093 گرم بر مول |
| چگالی |
3.34 گرم بر سانتیمتر مکعب |
2.211 گرم بر سانتیمتر مکعب |
| انحلال پذیری در آب |
به راحتی حل شده و واکنش می دهد |
غیر قابل انحلال |
شباهت
شباهت آهک زنده و مرده در این است که هر دو از خانواده آهک هستند و از نظر ظاهری ، به رنگ سفید می باشند. به لحاظ ساختار مولکولی هم هر دو حاوی یون کلسیم هستند. از نظر موارد مصرف ، این دو ماده در امور ساختمانی ، تصفیه آب و فاضلاب و کشاورزی بکار می روند. نکته مهمی که در مورد آهک زنده و مرده وجود دارد این است که آهک زنده ، ماده اولیه برای تولید آهک مرده می باشد به این معنی که بدون تولید آهک زنده نمی توان آهک مرده تولید کرد.
خالص سازی سنگ آهک موجود در طبیعت از طریق حرارت دهی و پخت در کوره های آهک‌پزی امکان پذیر است. با انجام این فرایند ، آهک زنده تولید می شود. سپس می توان آن را با آب ترکیب نموده و آهک مرده تولید نمود. هر چه کیفیت آهک زنده تولیدی مرغوب تر باشد ، کیفیت آهک مرده نیز افزایش خواهد یافت.
تفاوت
تفاوت آهک زنده و مرده در پیوند های مولکولی آن ها است. آهک زنده از ترکیب یون کلسیم با اکسیژن تولید می شود در حالی که آهک مرده از ترکیب یون کلسیم با یون هیدروکسید بوجود می آید. اما مهم ترین تفاوت آنها از نظر واکنش پذیری است. آهک زنده یک ماده شیمیایی بسیار ناپایدار می باشد که در صورت تماس با آب ، به سرعت و به شدت واکنش گرمازا ایجاد می نماید. به دلیل همین ناپایداری ، از اکسید کلسیم نمی توان در بسیاری از مصارف استفاده نمود زیرا در صورت تماس با آب ، ترکیب را خراب می کند.
در طرف دیگر ، آهک مرده یا همان آهک هیدراته یک ماده کاملا پایدار می باشد و آب و اکثر حلال ها تاثیری بر آن ندارند. به همین علت می توان آن را برای تهیه ملات ساختمانی و یا جهت تولید بسیاری از محصولات شیمیایی با آب و دیگر مواد ترکیب نمود. تفاوت دیگر دو ماده در این است که آهک مرده در بدو تولید دارای حالت پودری می باشد در حالی که آهک زنده ، کلوخه ای است. اما می توان با استفاده از آسیاب ، آن را کوبیده و آهک پودری تولید نمود.
کاربرد
کاربرد آهک زنده
این ماده به صورت بسیار گسترده ای در تولید سیمان بکار می رود. ماده اولیه و اصلی تولید انواع سیمان ، بخصوص سیمان پرتلند ،آهک میکرونیزه است که نقش مهمی در چسبندگی سیمان دارد. اکسید کلسیم به دلیل تولید حرارت در زمان ترکیب با آب ، نقش ضد عفونی کنندگی دارد و به همین علت جهت ضدعفونی مرغداری ها ، استبل و استخر های پرورش آبزیان بکار می رود. دیگر زمینه مصرف آن به عنوان شفته آهک در ضد آب کردن کف استخر ها و تقویت زمین های رسی و ریزدانه می باشد.
کاربرد آهک مرده
آهک مرده یا هیدروکسید کلسیم که با نام آهک هیدراته هم شناخته می شود در تولید محصولات روزمره همچون کاغذ و پلاستیک کاربرد زیادی دارد. این ماده یک فیلر مناسب در صنایع تولید پلیمر و لاستیک است. همچنین ویژگی های خاصی دارد که سبب شده تا در صنعت تصفیه آب بکار رود. آهک مرده و زنده هر دو به دلیل خواص ضدعفونی قوی ، در صنعت پرورش حیوانات اهلی و نیز دفع زباله های عفونی مصرف می شوند.