آهک یکی از شناخته شده ترین مواد معدنی برای انسان می باشد که برای هزاران سال است در موارد مختلف از آن استفاده می شود. اﻫﻚ نوعی سنگ رسوبی غنی از کلسیم است که بخش وسیعی از پوسته کره زمین را تشکیل می دهد. این ماده دارای کاربرد های بسیار زیادی بوده و می توان آن را از کاربرد های ساختمانی گرفته تا موارد پزشکی و خوراکی مورد استفاده قرار داد.
اصولا سنگ های کربناته همچون آهک ، بر اثر تراکم بدن موجودات دریایی در طول میلیون ها سال ایجاد شده است. این ماده تشکیل دهنده قسمت های مختلف بدن موجودات زنده همچون اسکلت و استخوان ها ، دندان ، پوسته خارجی (مانند لاک) و … می باشد. آهک در کنار گچ ، گرانیت ، کلسیت و مرمریت ، یکی از انواع سنگ کربنات کلسیم محسوب می شود.
در طبیعت دو نوع سنگ آهک وجود دارد که نوع اول دارای فرمول مولکولی کربنات کلسیم و نوع دوم کربنات کلسیم منیزیم (آهک دولومیتی) است. نوع دولومیتی از کیفیت پایین تری برخوردار می باشد ولی این موضوع به معنای بی مصرف بودن آن نیست. با توجه به اینکه اﻫﻚ نوعی سنگ کلسیمی است ، بنابراین هر چه خلوص کلسیم در آن بالاتر باشد ، دارای کیفیت و مرغوبیت بالاتری هم خواهد بود.
بجز انواع موجود در طبیعت ، امکان تولید انواع شیمیایی این ماده به صورت آهک پخته شده و آهک هیدراته نیز وجود دارد. آهکی که از معادن در مناطق مختلف کره زمین برداشت می شود با ناخالصی های گوناگونی همراه است. همان طور که گفته شده ، هر چه غلظت کلسیمی آن بالاتر بوده و ناخالصی ها کمتر باشد ، کیفیت مرغوب تری دارد.
تولید آهک چگونه است
فرایند تولید آهک در کارخانه آهک پارس شیمی بر اساس دو اصل محصول با کیفیت و تجهیزات پیشرفته بنا گذاشته شده است. با توجه به اینکه انواع مختلفی اهک با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی متفاوت وجود دارد بنابراین روش ها و مراحل گوناگونی برای تولید آن نیز لازم است. بسته به اینکه چه نوعی از آهک مد نظر تولید کننده و مصرف کننده باشد ، باید مراحل گوناگونی را برای تولید آن طی نمود.
اولین مرحله در تولید آهک ، استخراج سنگ معدنی است. سنگ آهک که نوعی سنگ رسوبی معدنی می باشد را می توان هم به صورت خام مورد استفاده قرار داد و هم اینکه با انجام فرایند های مختلف ، آهک زنده یا آهک هیدراته را با کاربرد های گوناگون تولید نمود. خوشبختانه سنگ آهک یک ماده معدنی فراوان در طبیعت بوده و استخراج آن به راحتی انجام می شود. برای تولید آهک خام ، این ماده به صورت کلوخه و یا پودری و میکرونیزه با استفاده از تجهیزات سنگ شکن و سرند هایی با دهانه های قابل تنظیم تولید می شود.
اما تولید آهک در انواع دیگر آن نیازمند تجهیزات بیشتر و فرایند های پیچیده تر است. آهک حاوی مواد ناخالص مختلف می باشد و برای تولید آهک خالص باید از حرارت استفاده نمود. به همین علت از کوره های آهک‌پزی جهت جدا سازی دی اکسید کربن و دیگر ناخالصی استفاده می شود. پخت آهک در گذشته با استفاده از کوره های سنتی و امروزه توسط کوره های روتاری صنعتی صورت می گیرد. تولید آهک خالص که به آهک زنده یا آهک پخته شده معروف است توسط همین فرایند پخت قابل انجام می باشد.
آهک زنده
آهک زنده یا اکسید کلسیم یک ماده شیمیایی و در حقیقت آهک خالص می باشد که به صورت معمول در طبیعت یافت نمی شود زیرا اولا حرارت بسیار زیادی برای تولید آن لازم است و دوما در صورت تماس با آب ، به شدت واکنش داده و تغییر ماهیت شیمیایی می دهد. آهک زنده دارای ثبات مولکولی نبوده و تمایل زیادی به تغییر شیمیایی از طریق ترکیب با آب دارد. به این شکل که در صورت ترکیب این نوع اهک با آب ، حرارت زیادی ایجاد نموده و با جذب اکسیژن و هیدروژن از محیط ، شکفته می شود. به همین دلیل آن را آهک زنده یا آهک فعال می نامند.
برای تولید این نوع آهک ، نیاز به حرارت بسیاری بالایی داریم تا آهک از طریق فرایند پخته شدن ، گاز کربنیک و ناخالصی های خود را از دست دهد. هر چه دمای پخت بالاتر و مدت زمان آن طولانی تر باشد ، آهک زنده با خلوص بالاتر و کیفیت مرغوب تری به دست می آید.
سنگ آهک
سنگ آهک یا Limestone یک کانی رسوبی کربناته و از خانواده کربنات کلسیم است. سنگ آهک از لحاظ ساختاری شباهت زیادی با کلسیت و آراگونیت داشته و دارای دو نوع آهک معمولی و آهک دولومیتی می باشد. سنگ آهکی معمولی دارای فرمول کربنات کلسیم و نیز آهک دولومیتی هم از فرمول کربنات کلسیم منیزیم بر خوردار است.
سنگ آهک یک کانی معدنی بسیار فراوان در طبیعت بوده و در حدود ده درصد تمامی سنگ های رسوبی کره زمین را تشکیل می دهد. سنگ های آهکی در اثر تجمع و فشرده شدن بدن موجودات آبزی طی میلیون ها سال تشکیل شده اند و حاوی سیلیکا و خاک رس هستند. هر چه درصد کلسیم در آهک بیشتر باشد نشان از کیفیت بالاتر این ماده دارد.
آهک هیدراته
آهک هیدراته یا آهک شکفته با فرمول مولکولی هیدروکسید کلسیم Ca(OH)2 یک ماده شیمیایی تولید شده از سنگ آهک است که در صنایع ساختمانی ، تصفیه آب و فاضلاب ، ذوب آهن و مواد غذایی استفاده می شود. این محصول از واکنش آب با آهک پخته شده در یک سیستم هیدراتاسیون تولید شده و خاصیت قلیایی دارد. بسته به اینکه آهک هیدراته از سنگ آهک معمولی یا دولومیتی تولید شود ، می تواند دارای غلظت های مختلف کلسیمی و منیزیمی باشد.
آهک هیدراته با درجات خلوص و کیفیت متفاوتی توسط تولید کنندگان مختلف در ایران به فروش می رسد. به دلیل فراوانی سنگ آهک در کشور و قیمت ارزان این محصول ، تمامی نیاز با محصول داخلی قابل تامین است. مصرف کنندگانی که قصد خرید آهک هیدراته را دارند باید به نکاتی نظیر خلوص آن که بر اساس آنالیز مشخص می گردد ، میزان رطوبت و کیفیت و نیز بسته بندی محصول توجه نمایند.
