بررسی تاثیر آهک پاشی در کیفیت آب استخرهای پرورشی

آهک در مزارع پرورش ماهی برای اهداف زیر استفاده می شود و تاثیرات زیر را در پی خواهد داشت (Boyd C.E. and Tucker C.S. 1998)

• افزایش تولیدات اولیه در استخر
• تعدیل PH
• فراهم سازی کلسیم برای بی مهرگان
• تسریع تجزیه و معدنی شدن مواد آلی بویژه سلولز
• رسوب مواد آلی معلق
• به عنوان یک گندزدا و کاهش آفات و پارازیت ها.

نکته مهم: زمان آهک پاشی پایه درکف استخرها، بلافاصله بعد از تخلیه استخر و برداشت محصول آبزی صورت می گیرد. خنثی کردن PH اسیدی خاک و آب و در صورت نیاز در تمام طول دوره پرورش استفاده می‌شود.

انواع آهک:

• الف) آهک کشاورزی (CaCo3) یا کربنات کلسیم: باعث بافری شدن آب استخر می‌شود.
• ب) آهک زنده (CaO) یا اکسید کلسیم: این شکل بیشترین واکنش زایی و خطر را در هنگام استفاده دارد، به شدت با آب واکنش داده و تبدیل به هیدروکسید کلسیم می شود که این فرایند با تولید گرمای زیاد همراه است. در صورتی که استخر فوق‌العاده لجنی باشد جهت از بین بردن تخم انگل ها و دیگر موجودات موذی استفاده می‌شود. این آهک به هیچ وجه جهت تنظیم PH استفاده نمی‌شود.
• ج) آهک آبدار Ca(OH)2 یا هیدروکسیدکلسیم یا آهک ساختمانی: جهت بالا بردن PH استفاده می‌شود. در استخرهای اسیدی استفاده می‌شود در ضمن همه‌ی آهک ها در آب به آهک آبدار یا آبدیده تبدیل می شوند.
• د) آهک دولومیت CaMg(Co3)2 یا سنگ های آهکی (سیلیات کلسیم): برای ایجاد تعادل در حالت اسیدی خاک یا آب استخرها استفاده می‌شود.

فواید آهک پاشی:

• PH خاک را اصلاح می‌کند، از نوسانات PH جلوگیری می‌کند و کنترل کننده PH است (بعنوان بافر عمل می‌کند).
• کاربرد آهک عمق نفوذ نور کافی برای فتوسنتز را افزایش می دهد.
• تجزیه مواد آلی را تسریع می‌کند (در اثر تجزیه مواد آلی توسط باکتری ها، مواد اسیدی تولید می ‌شود و این اسیدها باعث از بین بردن باکتری های مفید می گرددد و آهک باعث می‌شود که PH خنثی شود و باکتری ها زنده بمانند و تجزیه مواد آلی سریع‌تر انجام شود).
• تأمین‌کننده کلسیم، منیزیم و کربن و دیگر مواد معدنی در آب می‌شود (به عنوان کود)
• ضدعفونی ‌کننده آب و خاک می‌باشد (باعث از بین بردن تخم انگل ها و دیگر موجودات مضر است)
• از طریق متعادل ساختن اسید خاک یا آب استخر (PH) سبب رشد گیاهان و حیوانات آبزی و در نتیجه سبب افزایش غذای طبیعی ماهیان می‌شود.

نکات مهم در آهک پاشی:

• آهک پاشی کف استخرها بلافاصله بعد از تخلیه استخر و برداشت محصول ماهی
• آیش گذاشتن کف استخرها بعد از آهک پاشی
• پاشیدن پودر آهک زنده در تمام طول کانال های آبرسان
• آهک کشاورزی (CaCo3) به مقدار kg/ha 600-250 برای آماده‌سازی با خاک استخر مخلوط شود.
• موقعی که pH پایین (محیط اسیدی) باشد با استفاده از ترکیبات کلسیم‌دار، آب را به سمت قلیایی تغییر می‌دهند. برای جلوگیری از رشد جلبک های سبز-آبی، مقدار 200-300 کیلوگرم آهک زنده در هر هکتار مصرف می‌شود.
• وقتی pH آب قلیایی است و بیش از 9- 8/5 است از آهک هیدراته استفاده شود.
• کود فسفاته نباید با آهک مصرف شود (ایجاد رسوب سفید در کف استخر).
• برای ضدعفونی کردن کف استخر از آهک زنده استفاده می شود.
• تجزیه رسوبات لجنی توسط آهک زنده
• میزان مواد آهکی به کار برده شده باید طوری باشد که موقع ماهی دار کردن، استخر از مواد آهکی برطرف شده و PH خاک و آب نزدیک به خنثی باشد. (pH=7).

موارد استفاده از انواع آهک‌ها:

• در طول دوره پرورش وقتی که PH اسیدی شود و PH کمتر از7 شود از آهک های دولومیت و آهک آبدار استفاده می‌شود.
• برای تنظیم نوسانات PH باید از آهک‌های کشاورزی و آهک دولومیت استفاده شود.
• برای آماده‌ سازی استخرها (ضدعفونی کردن استخرها و از بین بردن عوامل بیماریزا) باید از آهک زنده آهک آبدیده استفاده شود. و باید توجه به عمق لجن و نوسانات PH شود تا این آهک هیدراته شود.
• اگر PH آب بالاتر از 9-8 باشد از آهک هیدارته استفاده می‌شود.
• در خاک های شور میزان آهک افزایش می‌یابد و آهک می‌تواند به 1 تن در هکتار برسد.
• مقدار آهک هیدراته برای یک دوره 8 ماهه پرورش به طور مثال:
  kg/ha 600-300 که 50 درصد زمان آماده سازی و بقیه هر 30 روز یکبار داده شود.
  kg/ha 800-300 که 50 درصد موقع آماده ‌سازی و بقیه هر 15 روز یکبار داده شود.

جدول 1: مقادیر مورد نیاز انواع آهک در کف استخر

نوع آهک	میزان مصرف در هکتار (کیلوگرم)
سنگ آهک	1150
آهک کشاورزی	2250
آهک ساختمانی	115
آهک زنده	200

جدول 2: مقادیر آهک کشاورزی مورد نیاز برای هر هکتار استخر پرورش ماهی بر اساس ph خاک

PH خاک	خاک های رسی (کیلوگرم)	خاک های رسی و شنی (کیلوگرم)	خاک های شنی (کیلوگرم)
کمتر از 4	4000	2000	1500
4/5- 4	3000	1500	1250
بین 5- 4/5	1500	1250	1000
بین 6/5 – 5	1000	500	250
بین 7- 6/5	500	500	250
بین 7/5 – 7	400	200	150